Địa đầu Tổ quốc

Lần thứ hai về với Hà Giang. 

Chuyến đi ngoài dự kiến. Suốt một tuần liền hết Phú Yên, lại Đà Nẵng, mình hoàn toàn muốn nghỉ ngơi, nhưng không thể từ chối Bộ Giáo dục và Đào tạo, thế là lập tức "khăn gói" lên đường về với cực Bắc của Tổ quốc thân yêu.

Câu chuyện đầu tiên khiến mình cảm động là câu chuyện về các cô giáo vùng cao không lấy được chồng. Có trường học tới 15 cô, lớn nhất là 38, nhỏ nhất là 27, chưa ai có chồng. Các cô giáo xinh đẹp từ miền xuôi lên với núi đá, chôn vùi tuổi thanh xuân của mình, cứ như là gieo những hạt ngô vào các kẽ núi, nơi chỉ có hơi ẩm từ sương đêm với một chút mùn từ xác lá. Những hạt ngô thì nẩy mầm, mang lại một chút màu xanh và lương thực cho cảnh vật và con người nơi đây. Các cô giáo thì già đi, đổi cả cuộc đời mình lấy vài cái chữ cho con trẻ, để chúng tiếp tục bám lấy mảnh đất khô khát, tiếp tục khẳng định chủ quyền và giữ lấy vùng lãnh thổ thiêng liêng. 

Sông Nho Quế - con sông duy nhất từ nước ta chảy ngược về Trung Quốc

Từ thành phố Hà Giang lên tới thị trấn Huyện Yên Minh đi ô tô mất 4 giờ đồng hồ. Để có thể làm việc ở Yên Minh cuối buổi sáng, phải đi từ 6 giờ, ăn sáng dọc đường và làm việc cả buổi trưa. Đấy là câu chuyện thứ hai về cái vất vả triền miên mà cán bộ vùng cao phải chấp nhận. Chưa hết, ngày hai bữa cơm, là hai bữa rượu. Rượu là một thói quen xấu khó sửa ở nơi đây. Cứ như thể nếu thiếu men say, họ sẽ chẳng đủ nghị lực để mà vượt qua con đường hiểm trở, một bên là vực thẳm, một bên là vách đá dựng đứng, cộng với những khúc cua mạo hiểm, chỉ thấy ở đường đua xe công thức I. Rượu uống bằng bát như thế, nhưng công việc vẫn phải tỉnh táo, sáng suốt. Cái cán bộ ở xuôi lên cũng phải uống, chén to, chén nhỏ, có uống mới quí nhau, mới thật bụng với nhau, mà mình đã mời cái cán bộ trung ương, cái cán bộ phải mời lại chứ, nếu không thì mình buồn lắm! Cái lý của người Mông, cãi làm sao đây?! 

Câu chuyện thứ ba là câu chuyện về Cột Cờ Lũng Cú. Cột cờ được xây trên một quả đồi, mô phỏng hình dáng Cột Cờ Hà Nội. Leo mấy trăm bậc thang bằng đôi giày cao 9cm, quả thật không còn cảm giác mệt mỏi, đau chân khi ngắm lá cờ Tổ quốc bay phần phật trong gió, đỏ rực rỡ trong ráng chiều. Phần thi vị nhất, là chính vào khoảnh khắc đáng nhớ ấy thì tin nhắn của Anh bất ngờ rung lên trong máy: "Em có một chiều tối tuyệt vời nơi địa đầu Tổ Quốc nhé!". Anh, em không muốn suy diễn sự tình cờ này, nhưng, quả thật em đã xúc động, tận đáy trái tim. 

Câu chuyện thứ tư là chuyến viếng thăm ngôi nhà của Vương Chí Sình, hậu duệ của người được gọi là "Vua Mèo", vì được giao trấn giữ nơi cực Bắc của Tổ quốc. Vương Chí Sình buôn thuốc phiện, có 5 bà vợ, trong đó chỉ có 3 bà được coi là vợ chính thức. Bà vợ đầu tiên hơn ông ta 14 tuổi, bà Hai mất sớm, lại không có con trai, cho nên, quyền hành trong nhà ở cả tay bà Ba. Ba bà vợ ở ba căn phòng liền nhau, nhưng đều có cửa hậu từ trên gác xuống và ông ta có thể lựa chọn nơi ngủ của mình mà không ai biết. Ngủ thì bí mật như thế, nhưng ông ta lại tắm ở ngoài sân, trong một bồn tắm bằng đá chứa đầy sữa dê, do cả ba bà vợ phục vụ. Các ông chồng thời nay nghe vậy chắc đều mơ được làm vua Mèo, dẫu chỉ một đêm?! 

Buổi tối ở Đồng Văn, ăn cơm cũng rượu, uống cà phê cũng rượu, ăn cháo ấu tẩu cũng rượu... người như có thể vắt ra rượu, tóc tai đẫm men lá, men ngô. Nhưng kỳ lạ, hoàn toàn tỉnh táo. Chỉ nhớ bố, 50 năm về trước ông đã dạy học trên này, hiệu trưởng trường cấp III đầu tiên của Hà Giang, ông đã uống rượu bằng bát, say mất hơn một ngày, chui cả vào bàn thờ của người Mông để ngủ, để mặc mọi người tá hỏa đi tìm, tưởng ông đã ngã xuống vực... 

Câu chuyện cuối cùng là chuyến trở về sóng gió. Cả đoàn lạc đường, 9h tối mới được ăn cơm ở Vĩnh Phúc. Rồi thì 11h đêm cũng về đến nhà cùng hai bó rau cải mèo thật to. Cải mèo trông rất cứng, ram ráp những gai, nhưng xào lại rất mềm, vị the the đắng và ăn xong mới thấy ngọt tận đáy cổ họng, hoàn toàn giống như tình yêu - thì phải?!

...